Nad brzegiem Świdra, w pobliżu wsi Głupianka (nieopodal Kołbieli), znajduje się skromna kaplica, znana lokalnie jako “Joście”. Co roku, w Niedzielę Wielkanocną, odbywa się tu wyjątkowa ceremonia. Chociaż ma ona chrześcijański charakter, jej korzenie sięgają czasów przedchrześcijańskich.
W przeszłości, 30-40 lat temu, z wioski wyruszała procesja z pieśniami religijnymi na czele, którą prowadziła liderka chóru. Za nią podążały kobiety, następnie mężczyźni, a na samym końcu młodzież. Zgromadzeni samodzielnie modlili się i śpiewali pieśni religijne przy kapliczce przez około godzinę. Od lat 70. XX wieku ceremonia jest przewodzona przez księdza. Po zakończeniu nabożeństwa, popołudniu, w wiosce odbywa się taneczna zabawa.
Początkowo wydaje się, że mamy do czynienia z rytuałem ściśle związanym z kalendarzem liturgicznym Kościoła katolickiego. Jednakże, obrzęd ten ma swoje korzenie w głęboko zakorzenionej tradycji przedchrześcijańskiej. Sto lat temu w miejscu obecnej kapliczki znajdował się ogromny głaz z miskowatymi wgłębieniami, które miejscowi uznawali za “ślady kolan, łokci i brody Pana Jezusa”. Opowieści i legendy otaczające ten kamień sugerują, że służył on jako ołtarz ofiarny w czasach pogańskich. Kamień ten został zniszczony na początku XX wieku, a w jego miejscu w 1949 roku wybudowano współczesną kapliczkę z ludową figurą św. Anny, przypisywaną mocą uzdrawiania.
Obchody “jości” stanowią przykład adaptacji przez Kościół tradycji wiosennego rytuału zadusznego z czasów przedchrześcijańskich, znane pod nazwą “dziadów”. Opisane przez Adama Mickiewicza w dziele “Dziady”, były praktykowane przez Słowian i polegały na składaniu ofiar żywnościowych dla dusz zmarłych przodków oraz paleniu ognisk mających ogrzać zmarłe dusze. Praktyka ta dowodzi, że chrzest Polski za czasów Mieszka I nie przyczynił się do natychmiastowego zaniku pogańskich wierzeń, szczególnie wśród ludności żyjącej na obrzeżach.
Fot. portalotwocki.pl / Marcin Białek